Trích Báo Người Lao Động- Phóng sự Phấn Nụ Bà Tùng

Phấn có mùi thơm chiết từ rễ hoa nhài. Màu phấn có màu của vị thuốc bắc đặc trưng. Bà Ái Thu – con gái út bà Hường – kể rằng 10 vị thuốc bắc này không tiệm nào có đủ nên phải mua từ nhiều nơi. Vì vậy, nếu không phải là con gái trong nhà được truyền nghề, không thể biết đủ tên 10 vị thuốc.

Thương hiệu “lung lay”

Năm 1997, anh Ngô Văn Trình – cháu họ bà Hường (ông ngoại Trình là anh ruột bà Hường), quê ở Quảng Điền – được gia đình bà Tùng cho đi học nghề và ăn ở tại gia đình. Trước khi theo chồng định cư, bà Tùng truyền nghề cho em gái út Trần Thị Ái Thu. Bà Hường mất, năm 2000, bà Thu vào TP Hồ Chí Minh sống cùng chị gái và giao cho Trình trông coi nhà cùng một số giấy tờ liên quan. Năm 2004, Trình lấy vợ là Nguyễn Thị Siêu Việt Thu và tiếp tục sống tại căn nhà trên.

Biên bản cam kết giữa vợ chồng Trình và bà Tùng, Trình được ở tạm và sử dụng gian hàng sẵn có buôn bán từ tháng 2.2006 đến tháng 12.2009 nếu tuân thủ các nội dung hai bên thoả thuận. Tháng 8 vừa qua, nhận được tin báo người quen, bà Thu trở về nhà kiểm tra đột xuất, phát hiện vợ chồng Trình – Thu dựng biển bán phấn nụ lấy tên bà Tùng. Vợ chồng Trình – Thu còn uỷ quyền cho Công ty INVENCO (Hà Nội) lập tờ khai ngày 28.8.2006 xin Cục Sở hữu trí tuệ (SHTT) cấp Giấy chứng nhận Đăng ký nhãn hiệu hàng hoá với tên: “Phấn nụ gia truyền bà Tùng”, cơ sở sản xuất “đặt” tại 121 Trần Quốc Toản, Tây Lộc, TP Huế.

Bà Tùng kể lại: “Sau khi nhiều tờ báo trong và ngoài nước đăng tải. Khách hàng tìm đến mua rất đông. Một số người đi du lịch ở Huế khi trở về, đến hàng của tôi phản ánh và yêu cầu đổi sản phẩm với lý do, phấn nụ mua do Trình bán gây kích ứng da. Chị em tôi sinh nghi vì ở quê nhà hiện không bán sản phẩm này. Song, vì uy tín, đành chiều ý khách”.

Trong thư bà Tùng gửi về cho hai em có nói: “Anh chị viết thư cho em hôm nay, là để xác nhận giao trọn quyền sử dụng nhãn hiệu “Phấn nụ gia truyền bà Tùng” cho Trần Thị Ái Thu. Ngoài em ra, ai làm phấn nụ lấy hiệu này đều là sản phẩm giả”.

Ngày 5.9.2007, UBND Phú Cát, TP Huế chứng nhận đơn của bà Ái Thu khẳng định: Cửa hiệu “Phấn nụ gia truyền bà Tùng” do gia đình bà Trần Thị Thiểu (tên thường gọi là bà Hường – mẹ bà Tùng) mở cơ sở đặt tại 16/1 Mạc Đĩnh Chi và 24 Tô Hiến Thành (địa chỉ mới năm 1992 là 34 đường Tô Hiến Thành). Trong thời gian làm nghề trên, gia đình bà Tùng vẫn sử dụng bảng hiệu “Phấn nụ gia truyền bà Tùng” và lưu giữ cho đến nay. Hiện bà Ái Thu còn giữ biên lai thuế sản xuất phấn nụ từ năm 1983 của tỉnh Bình Trị Thiên.

Ông Nguyễn Hùng – Trưởng phòng QLCN, Sở KH&CN tỉnh Thừa Thiên-Huế – cho biết: “Phòng chúng tôi chỉ có chức năng hướng dẫn làm hồ sơ đăng ký ban đầu cho những người hoạt động trong lĩnh vực thương mại hợp pháp. Sau đó, Cục SHTT xem xét và cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu hàng hoá. Quy định Luật Sở hữu Trí tuệ thường ưu tiên cho người nào đăng ký nhãn hiệu trước. “Phấn nụ bà Tùng” chưa đăng ký, chưa được bảo hộ nên không đủ cơ sở kết luận nhãn hiệu này bị xâm phạm. Phía Cục SHTT đang xem xét sự việc, gia đình bà Tùng phải chứng minh được người đăng ký không có quyền nộp đơn cho “Phấn nụ gia truyền bà Tùng”.

Bà Ái Thu lo lắng: “Từ ngày chị em tôi về lấy lại nhà, Trình nhiều lần đến nhà gây rối khiến tôi phải nhờ người can thiệp giúp đỡ. Hiện, gia đình tôi gặp khó khăn trong kinh doanh phấn nụ do khách hàng hiểu lầm. Chị Tùng ở Mỹ nghe tin đổ bệnh nặng, không về Việt Nam được. Chúng tôi đang nóng lòng chờ sự phán quyết từ Cục SHTT”.

Qua trao đổi, nhà sử học Phan Thuận An bày tỏ quan điểm: “Bà ngoại bà Tùng nguyên là một tùng sự ở trong cung triều Nguyễn nên nắm rõ nhiều bí quyết làm đẹp phục vụ các phi tần, trong đó có cách làm phấn nụ. Điều này có cô Dinh và cô Sen, hai người kề cận Thái hậu Từ Cung còn sống xác nhận.

Sau ngày hồi tôn (trở về gia đình) mẹ bà Hường truyền bí quyết làm phấn nụ cho con gái mưu sinh. Gia đình mẹ bà Tùng trước ở gần nhà tôi nên tôi biết truyền thống làm phấn nụ được kế thừa liên tục.