Phấn Nụ Huế- từ cung cấm buớc ra cuộc đời- Phấn Nụ Bà Tùng

Theo nhà nghiên cứu Trịnh Nam Hải, cho biết: Khoảng đầu thế kỷ XIX khi Huế trở thành kinh đô của nhà Nguyễn, cùng với việc thiết thiết lập triều cương, ở chốn cung đình một nhu cầu không thể thiếu đối với các cung tần mỹ nữ đó là làm đẹp và phấn nụ cũng ra đời từ đó. Trải qua hàng trăm năm tồn tại công nghệ làm phấn nụ vẫn là một bí mật được cất giấu kỹ. Ðến năm 1945, triều đại phong kiến cuối cùng sụp đỗ, các cung nữ ra khỏi cung cấm và nhiều người đã mang theo nghề làm phấn truyền bá trong dân gian. Theo bà Trần Thị Tùng, hậu duệ được thụ truyền nghề làm phấn nụ của Huế thì người đầu tiên nắm giữ được kỹ thuật làm phấn nụ là bà ngoại của mình, nguyên là một thị nữ chốn hậu cung. Chính bà này là người thị nữ duy nhất được tin tưởng giao trọng trách nắm giữ công thức pha chế và trực tiếp sản xuất phấn nụ để làm đẹp cho các phi tần. Sau khi bà ngoại xuất cung vì không muốn nghề này bị thất truyền, đã truyền nghề lại cho người con gái là Trần Thị Thiểu (tên thường gọi là bà Hường- gọi theo chồng) tiếp tục sản xuất phục vụ nhu cầu làm đẹp của phụ nữ. Kỹ thuật làm phấn nụ là một nghề gia truyền nên đến nay ngoài người thân trong gia đình không ai được biết công thức pha chế. Trong số 9 người con bà Hường cũng chỉ truyền lại cho người con gái cả là bà Trần Thị Tùng. Bà Tùng qua Mỹ định cư truyền nghề lại cho em gái Trần Thị Ái Thu. Và hiện bà Ái Thu vẫn thực hiện đúng ý nguyên của mẹ mình giữ gìn. Để có những thỏi phấn nụ thành phẩm đạt chất lượng phải trải qua nhiều công đoạn rất công phu, tỉ mỉ, tuân thủ các nguyên tắc bất di bất dịch từ đầu cho đến cuối. Nước phải hứng nước trời, nhưng không phải lấy nước của những trận mưa đầu tiên. Sau khi nước được hứng, người làm phấn phải chưng thật trong và sạch rồi cho vào một cái bể lớn tránh nắng mưa và cất giữ để dùng cho cả năm. Nguyên liệu chính của phấn nụ là nhũ thạch cao, nhưng phải là loại thạch cao truyền thống hảo hạng, trắng, mịn, không có tạp chất. Phấn nụ được chế tác từ thạch cao cộng với trên 10 vị thuốc bắc được chọn lựa cẩn thận không cẩm mốc, sạch sẽ, đảm bảo vệ sinh. Sau khi chuẩn bị xong, nguyên liệu được đưa vào phòng kín, lúc này ngoài bà Tùng và bà Ái Thu ra, không ai được vào. Sau nhiều giờ, sản phẩm được đưa ra ngoài để nhào trộn cho đều nhuyễn, tiếp đó mới đến quy trình nghiêm ngặt phơi sương, phơi nắng…và nhào nặn thành thỏi phấn nụ. Mỗi lần như vậy họ làm hàng tạ để mang đi bán suốt cả năm. Bà Tùng hiện sinh sống tại Mỹ và phấn nụ cũng theo bà đến với các quý bà, quý cô người Mỹ…